Περιβαλλοντική βιωσιμότητα μέσω της ανίχνευσης των φυτοφαρμάκων

Έλληνες και ξένοι επιστήμονες «διαβάζουν», μέσω της καινοτομίας, τόσο τη μελισσοκομική κυψέλη όσο και τα προϊόντα της για να συλλέξουν δεδομένα σχετικά με τα φυτοφάρμακα, αλλά και τους περιβαλλοντικούς ρύπους, όπως τα βαρέα μέταλλα, που βρίσκονται στον αέρα ή τα έχει συλλέξει η μέλισσα από τις καλλιέργειες και τα μεταφέρει μέσα στην κυψέλη. Εννέα χώρες, ανάμεσά τους και η Ελλάδα, μέσω του ΕΛΓΟ ΔΗΜΗΤΡΑ, διερευνούν και εξετάζουν τον καταλληλότερο και μη επεμβατικό τρόπο ελέγχου της έκθεσης των μελισσών στα φυτοφάρμακα.

Προκειμένου να μπορέσουν να συλλέξουν τα δεδομένα για όλα τα παραπάνω, χρησιμοποιήσαν μία καινοτόμο μέθοδο. Οι επιστήμονες έφτιαξαν μια μικρή ταμπλέτα, στο μέγεθος της παλάμης, η οποία τοποθετείται μέσα στην κυψέλη και απορροφά τις ουσίες που έχουν μεταφέρει οι μέλισσες από το περιβάλλον στην κυψέλη, μετρώντας με αυτόν τον τρόπο τα φυτοφάρμακα. Για τα βαρέα μέταλλα, έλεγξαν την πρόπολη που παράγουν οι μέλισσες, ενώ για να συλλέξουν δεδομένα για τους αρωματικούς υδρογονάνθρακες χρησιμοποίησαν δακτυλίους σιλικόνης που τοποθετούνται και αυτοί μέσα στην κυψέλη.

Εκτός από τα παραπάνω οι επιστήμονες δημιούργησαν και γεωγραφικά μοντέλα έτσι ώστε να εντοπίσουν τις περιοχές εκείνες στις οποίες καταγράφονται οι μεγαλύτερες ποσότητες φυτοφαρμάκων, βαρέων μετάλλων και περιβαλλοντικών ρύπων. Μελέτησαν τις αγροτικές, τις αστικές και τις μη αστικές περιοχές. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα, όσον αφορά τη βιοποικιλότητα των φυτών στην περιοχή της Μεσογείου, οι μέλισσες συλλέγουν γύρη από περισσότερα είδη φυτών σε σχέση με άλλες περιοχές. Επίσης, η Βόρεια Ευρώπη, σε σχέση με τη Νότια, έχει μεγαλύτερα ποσοστά βαρέων μετάλλων, αν και αυτό, εκτός από τη βιομηχανία, που είναι πιο εκτεταμένη στη Βόρεια Ευρώπη, σχετίζεται και με το έδαφος, δηλαδή είναι μία φυσιολογική κατάσταση. Όσον αφορά τα φυτοφάρμακα, δεν εντοπίστηκαν σημαντικές διαφορές μεταξύ των χωρών, ωστόσο καταγράφηκε ότι υπάρχουν αστικές περιοχές με αυξημένα ποσοστά φυτοφαρμάκων.

Για να μπορέσουν να πραγματοποιηθούν τα παραπάνω οι ερευνητές χρησιμοποίησαν τη μέθοδο των πολιτών. Δηλαδή, συμμετείχαν στο πρόγραμμα πολίτες, στη συγκεκριμένη περίπτωση μελισσοκόμοι από όλη την Ευρώπη, οι οποίοι δέχτηκαν κάθε δύο εβδομάδες να συλλέγουν δείγματα από τα υλικά που είχαν τοποθετηθεί μέσα στις κυψέλες τους και να μας τα στέλνουν για τη συλλογή των δεδομένων. Οι επικουρικοί συνεργάτες, όπως ονομάζονται, ακολουθούν πάντα ένα πολύ́ καλά́ διαρθρωμένο πρωτόκολλο εργασιών, το οποίο διασφαλίζει την ποιότητα των αποτελεσμάτων. Η επιστήμη των επικουρικών συνεργατών επιτρέπει τη συγκέντρωση πολύ́ μεγαλύτερου όγκου δεδομένων για κάθε ζήτημα, τα οποία σε καμιά άλλη περίπτωση δεν μπορούν να συλλεχθούν μονό από́ επιστήμονες».