Ορισμός και Προέλευση της Μεσογειακής Διατροφής

Η Μεσογειακή διατροφή αποτελεί ένα από τα πιο αναγνωρισμένα διατροφικά πρότυπα παγκοσμίως. Πληθώρα κλινικών και επιδημιολογικών μελετών έχουν αναδείξει τα οφέλη της για την υγεία, καθιστώντας την ένα από τα πιο υγιεινά και ισορροπημένα μοντέλα διατροφής.

Ο όρος “Μεσογειακή Διατροφή” αναφέρεται σε ένα διατροφικό πρότυπο εμπνευσμένο από τις παραδοσιακές διατροφικές συνήθειες των λαών των χωρών της Μεσογείου. Αντιπροσωπεύει την ποικιλομορφία που χαρακτηρίζει τον πολιτισμό, τα ήθη, τα έθιμα, αλλά και τον ευρύτερο τρόπο ζωής των Μεσογειακών χωρών. Συνεπώς δεν υπάρχει ένα και μόνο συγκεκριμένο πλάνο Μεσογειακής διατροφής, αλλά κοινά διατροφικά χαρακτηριστικά που διέπουν τους λαούς αυτών των χωρών. Ενδεικτικά, τα κοινά διατροφικά χαρακτηριστικά περιλαμβάνουν αυξημένη πρόσληψη ελαιόλαδου, φρούτων, λαχανικών, δημητριακών (κυρίως μη επεξεργασμένων), οσπρίων, ξηρών καρπών και σπόρων, μέτρια κατανάλωση ψαριού και γαλακτοκομικών προϊόντων και χαμηλή πρόσληψη κρέατος. Ως προς το αλκοόλ, η όποια κατανάλωση γίνεται με μέτρο, εκτός αν αντενδείκνυται λόγω θρησκευτικών ή κοινωνικών περιορισμών.

Οι διατροφικές αυτές ομοιότητες, αλλά και η σύνδεσή τους με την υγεία, χαρακτηρίστηκαν συστηματικά για πρώτη φορά από το διάσημο φυσιολόγο Ancel Keys, μέσω της Μελέτης των Επτά Χωρών. H μελέτη ξεκίνησε στα τέλη της δεκαετίας του 1950 σε δεκαέξι διαφορετικές περιοχές 7 χωρών (την Ελλάδα, την Ιταλία, την πρώην Γιουγκοσλαβία, την Ολλανδία, τη Φινλανδία, τις Η.Π.Α., και την Ιαπωνία). Παρατηρήθηκε ότι οι Μεσογειακές χώρες και ιδίως η περιοχή της Κρήτης, είχαν τα χαμηλότερα ποσοστά θνησιμότητας από καρδιαγγειακά νοσήματα και τα μεγαλύτερα ποσοστά μακροζωίας σε σύγκριση με τις Η.Π.Α και τις βορειότερες περιοχές της Ευρώπης. Αυτή η αρχική παρατήρηση ήταν που οδήγησε στη χρήση του όρου “Μεσογειακή Διατροφή” για πρώτη φορά για χαρακτηριστούν οι διατροφικές συνήθειες των Μεσογειακών χωρών και τα πλεονεκτήματά τους για την υγεία και τη μακροζωία – ένα διατροφικό πρότυπο που ήταν άρρηκτα συνδεδεμένο με έναν ευρύτερο καθημερινό τρόπο ζωής. Μάλιστα, αυτό το διατροφικό πρότυπο έκανε διάσημη την Ελλάδα και προσέλκυσε το ενδιαφέρον στην ελληνική Μεσογειακή διατροφή. Φυσικά, από τότε πολυάριθμες – και πιο καλά σχεδιασμένες – μελέτες έχουν διερευνήσει και αναδείξει τα οφέλη της Μεσογειακής διατροφής.

Σε αναγνώριση της σπουδαιότητας της Μεσογειακής διατροφής, το 2013 ο Εκπαιδευτικός, Επιστημονικός και Πολιτιστικός Οργανισμός των Ηνωμένων Εθνών (UNESCO) την ανακήρυξε ως Άυλη Πολιτιστική Κληρονομιά της Ανθρωπότητας. Με βάση τον φάκελο που υποβλήθηκε για την υποψηφιότητα, η Μεσογειακή διατροφή εκτείνεται πέρα από πρόσληψη τροφής και ενσωματώνει μια σειρά από κοινωνικές δεξιότητες, γνώσεις, πρακτικές και παραδόσεις που περιλαμβάνουν τη γεωργία, την αλιεία, την κτηνοτροφία, την προετοιμασία του φαγητού, αλλά και τον ίδιο τον άνθρωπο. Η Μεσογειακή διατροφή συνεπώς αντανακλά τόσο τη διατροφή όσο και ένα ευρύτερο τρόπο ζωής που ενισχύει τη σχέση μεταξύ των ανθρώπων όλων των ηλικιών ανεξαρτήτως κοινωνικοοικονομικού υπόβαθρου. Η ελληνική εκδοχή της Μεσογειακής διατροφής ξεχωρίζει για την πολιτισμική της διάσταση, τη σύνδεσή της με τοπικές κοινότητες, την έμφαση στο κοινωνικό στοιχείο του φαγητού, καθώς και για τη βιοποικιλότητα και την προέλευση των πρώτων υλών. Η ελληνική Μεσογειακή διατροφή προάγει έναν ολιστικό τρόπο ζωής, που συνδυάζει τη γευστική ικανοποίηση με σημαντικά οφέλη για την υγεία.