Η μοναστηριακή διατροφή, όπως ακολουθείται από τους μοναχούς του Αγίου Όρους, υπηρετεί έναν απλό τρόπο ζωής γενικότερα, που βασίζεται σε αρχές εγκράτειας, νηστείας και φυσικής διατροφής. Είναι βαθιά επηρεασμένη από την Ορθόδοξη παράδοση, δίνοντας έμφαση στη σύνδεση του σώματος και της ψυχής μέσω του φαγητού.
Η κατανάλωση γευμάτων γίνεται δύο φορές την ημέρα και σε πολύ συγκεκριμένες ώρες, συνήθως μετά το τέλος των εκκλησιαστικών καθηκόντων τους και η διάρκεια του κάθε γεύματος είναι περίπου μισή ωρα. Οι μοναχοί ακολουθούν και μεγάλες περιόδους αυστηρής νηστείας, όπως αυτές ορίζονται από την ελληνική Ορθόδοξη Εκκλησία.
Η διατροφή τους είναι κυρίως φυτοφαγική. Δεν τρώνε κρέας και καταναλώνουν κυρίως φρέσκα ή αποξηραμένα λαχανικά, όσπρια, φρούτα, ψωμί, καρπούς και ελιές. Τα ψάρια και τα θαλασσινά επιτρέπονται σε ορισμένες ημέρες, όπως στις μεγάλες εορτές ή σε μέρες που η νηστεία είναι λιγότερο αυστηρή. Η χρήση ελαιόλαδου είναι περιορισμένη κατά τις ημέρες αυστηρής νηστείας, ενώ το κρασί καταναλώνεται σε εορταστικές περιστάσεις ή όταν επιτρέπεται από τους κανόνες.
Τα γεύματα παρασκευάζονται με απλό τρόπο, xωρίς περίπλοκα καρυκεύματα ή βαριές σάλτσες. Το ψωμί ψήνεται συχνά στα μοναστήρια και τα προϊόντα είναι συνήθως βιολογικά, καλλιεργημένα στους κήπους του μοναστηριού. Οι συνταγές έχουν λιτό χαρακτήρα, με στόχο να διατηρούν τη φυσική γεύση των συστατικών.
Το μαγείρεμα και το ψήσιμο στη μοναστηριακή κουζίνα του Αγίου Όρους γίνονται αργά, όπως προτείνει πια και η σύγχρονη τάση του slow food, καθώς δεν αφορά μόνο την υγεία του σώματος, αλλά και τη συγκέντρωση της ψυχής. Το φαγητό θεωρείται δώρο του Θεού και η εγκράτεια είναι τρόπος αυτοκυριαρχίας και πνευματικής ανάτασης. Γι’ αυτό και τα γεύματα ακόμη καταναλώνονται σε σιωπή, ενισχύοντας την πνευματική εμπειρία.
Οι μοναχοί ξυπνούν στις 3 το πρωί και εκκλησιάζονται συνήθως για 3-4 ώρες. Συνεπώς, το πρώτο γεύμα της ημέρας στα μοναστήρια σερβίρεται στις 8 το πρωί. Το δεύτερο γεύμα της ημέρας, το δείπνο, ακολουθεί στις 6 το απόγευμα και δεν προβλέπονται ενδιάμεσα γεύματα.
Η διατροφή αυτή είναι πλούσια σε θρεπτικά συστατικά, φτωχή σε κορεσμένα λιπαρά και εξαιρετικά ευεργετική για την υγεία. Παράλληλα, προάγει την απλότητα και την αρμονία με τη φύση, στοιχεία που χαρακτηρίζουν τον μοναστικό τρόπο ζωής. Ακόμη και οι επισκέπτες και προσκυνητές θα φάνε ό,τι ακριβώς και οι καλόγεροι με ελάχιστες εξαιρέσεις μέσα στο χρόνο.