Η νηστεία στην ελληνική Ορθόδοξη Εκκλησία έχει μια στενή σχέση με την σύγχρονη έννοια της υγιεινής διατροφής.
Παρόλο που το κύριο κίνητρο για τη νηστεία είναι θρησκευτικό και πνευματικό, η πρακτική της νηστείας μπορεί να προσφέρει οφέλη για την υγεία, καθώς περιλαμβάνει διατροφικές επιλογές που συνάδουν με τις αρχές της περίφημης Μεσογειακής διατροφής.
Η αυστηρή νηστεία στην Ελλάδα, διαρκεί περίπου 180-200 ημέρες το χρόνο, με κάθε περίοδο να έχει διαφορετικούς περιορισμούς όσον αφορά τα τρόφιμα που πρέπει να αποφεύγονται. Ωστόσο, στις μέρες μας πολλοί πιστοί ακολουθούν κάποιους γενικούς και όχι τόσο αυστηρούς κανόνες σχετικά με τα τρόφιμα που νηστεύουν αλλά κυρίως τις περιόδους νηστείας. Έτσι σήμερα η νηστεία προτρέπει την αποχή από την κατανάλωση κρέατος, αυγών και κάθε είδους γαλακτοκομικών προϊόντων.
Από διατροφικής άποψης η νηστεία χαρακτηρίζεται από μία διατροφή χαμηλή σε κορεσμένα λιπαρά, υψηλή σε φυτικές ίνες, βιταμίνες, μέταλλα και ιχνοστοιχεία. Μπορεί να θεωρηθεί παρόμοια με μια προσωρινή χορτοφαγική διατροφή, όπου κάποιες μέρες επιτρέπεται η κατανάλωση ψαριού, θαλασσινών και άλλες μέρες ταυτίζεται με αυστηρή χορτοφαγία.
Η νηστεία μπορεί να θεωρηθεί σύμφωνη με μια υγιεινή διατροφή και πολλές έρευνες δείχνουν τα οφέλη της για την υγεία.
Λόγω της χαμηλής κατανάλωσης ζωικών λιπαρών και κρέατος, παρατηρείται βελτίωση στην ολική και την LDL “κακή” χοληστερόλη μετά τη νηστεία. Τα φρούτα, τα λαχανικά, τα όσπρια και τα δημητριακά, είναι τα τρόφιμα που καταναλώνονται σε μεγαλύτερη ποσότητα και συχνότητα κατά την περίοδο της νηστείας. Είναι πλούσια σε κάλιο που βοηθά στη μείωση της αρτηριακής πίεσης μπορεί επίσης να ενταχθεί στα οφέλη της νηστείας. Οι άνθρωποι που νηστεύουν έχουν επίσης πολύ λιγότερο οξειδωτικό στρες, μία αντίδραση του οργανισμού που θεωρείται γενεσιουργός αιτία πολλών παθήσεων και ασθενειών.
Ακόμη και αν η νηστεία σημαίνει χαμηλή πρόσληψη πρωτεΐνης και ασβεστίου, η κατανάλωση ψαριών αλλά και το γάλα σόγιας, σε συνδυασμό με ξηρούς καρπούς και όσπρια, αρκούν αν συνδυάζονται σωστά με τις υπόλοιπες ομάδες τροφίμων και ελέγχεται η ποσότητά τους.
Η βάση της Μεσογειακή διατροφής που συνίσταται ως ο πιο ισορροπημένος τρόπος διατροφής, είναι η ίδια με αυτή της νηστείας. Η ελάχιστη κατανάλωσης κρέατος, και η αντικατάσταση του με το ψάρι, τα πολλά φρούτα και λαχανικά και το ελαιόλαδο ως βασική πηγή λιπαρών συμπίπτουν με αυτήν που προάγει η μεσογειακή διατροφή. Συνολικά, η νηστεία ως διατροφικό και φιλοσοφικό πρότυπο φαίνεται να έχει θετική επίδραση στην σωματική και ψυχική ευημερία.