Akdeniz Tipi Beslenmede Çok Fazla Şeker, Yağ veya Tuz İçeren Gıdalar

Şeker, yağ ve tuz oranı yüksek gıdalarla beslenmenin sağlığımız üzerinde birçok olumsuz etkisi olduğu tespit edilmiştir. Bu gıdalar potansiyel kolaylık ve çekiciliklerine rağmen, özellikle günlük beslenme alışkanlıklarına dahil edildiklerinde çeşitli sağlık riskleri barındırır.

Akdeniz tipi beslenme bağlamında, şeker, yağ ve tuz oranı yüksek gıdaların tüketimi sınırlı olmalıdır. Geleneksel Yunan Akdeniz tipi beslenme meyve, sebze, baklagil, tam tahıl, balık, kuru yemiş ve zeytinyağı gibi doğal (en az işlenmiş) ve besleyici gıdalara dayanmaktadır.

Bu tür gıdaların tipik örnekleri fast food yemekler, önceden pişirilmiş yemekler ve pizza ve patates kızartması gibi hazır dondurulmuş yemeklerdir.

Bu kategori aynı zamanda kek, bisküvi, kruvasan, seri üretim standartlaştırılmış ekmek, kraker, cips gibi tatlı veya tuzlu paketlenmiş atıştırmalıkların yanı sıra işlenmiş et (şarküteri ürünleri), alkolsüz gazlı içecekler ve standartlaştırılmış meyve sularını da içermektedir.

Bunlar genellikle Yunan Akdeniz tipi beslenmenin büyük ölçüde dayandığı taze ve doğal gıdaların besin değerinden yoksun olan, aşırı işlenmiş gıdalardır (ve içeceklerdir).

Giderek daha fazla sayıda araştırma, aşırı işlenmiş gıda tüketiminin obezite, tip 2 diyabet mellitus ve kardiyovasküler hastalık gibi kronik hastalık riskinde artışla ilişkili olduğunu göstermektedir. Yüksek anksiyete ve depresyon gibi ruhsal bozukluk riskinin artmasıyla da bağlantılı olduğundan bu tür gıdaların alımı aynı zamanda ruh sağlığı üzerinde de olumsuz bir etkiye sahiptir.^[1]

Aşırı işlenmiş gıdalara bağlı, sağlığa zararlı etkiler yalnızca besin bileşimleri ve enerji yoğunluklarıyla değil, aynı zamanda işleme derecesiyle ilişkili fiziksel ve kimyasal özelliklerle de tam olarak açıklanabilir. Ayrıca, kullanılan katkı maddeleri, yapay tatlar, renkler, tatlandırıcılar veya koruyucular da sağlığımız üzerinde çeşitli olumsuz etkilerle ilişkilendirilmiştir.

Neyin aşırı işlenmiş gıda olarak tanımlandığına dair genel kabul görmüş bir tanım olmamasına rağmen, beslenme etiketinin dikkatli bir şekilde okunması bu tür gıdaların belirlenmesine yardımcı olur. Genel olarak, paketlenmiş bir gıda 4-5’ten fazla bileşen ve yaygın olarak bilinmeyen terimler içeriyorsa, aşırı işlenmiş bir ürün olması muhtemeldir.

Genel olarak, Yunan Akdeniz tipi beslenme lezzet ve besin değeri açısından zengin, taze ve az işlenmiş gıdalara dayanır. Aşırı işlenmiş gıdalardan uzak durmak, hem fiziksel hem de zihinsel sağlığımızı korumak için ideal bir yaklaşımdır.

BİBLİYOGRAFYA

[1] Lane M, Gamage E, Du S, Ashtree D, McGuinness AJ, Gauci S, et al. Ultra-processed food exposure and adverse health outcomes: umbrella review of epidemiological meta-analyses. BMJ 2024 28:384:e077310. doi: 10.1136/bmj-2023-077310.