Οι πίτες της πρωτοχρονιάς σε όλη την Ελλάδα

Η πρωτοχρονιά στην Ελλάδα είναι μια εορτή με βαθύ θρησκευτικό και συμβολικό νόημα και σημαντικές παραδόσεις. Πιο χαρακτηριστική από όλες είναι η κοπή της βασιλόπιτας μόλις αλλάξει ο χρόνος.

Η βασιλόπιτα είναι συνδεδεμένη με την εορτή του Αγίου Βασιλείου, του ιεράρχη της Καισαρείας, που τιμάται κατά την ελληνική ορθόδοξη εκκλησία την 1η Ιανουαρίου. Σύμφωνα με την παράδοση, ο Άγιος Βασίλειος, για να επιστρέψει τα τιμαλφή της  πόλης στους κατοίκους της,  τα έβαλε μέσα σε πίτες και τους τις μοίρασε τυχαία. Έτσι, από τότε η βασιλόπιτα συμβολίζει τη δωρεά, την καλοσύνη και την ευλογία.  Το κύριο συστατικό της είναι το κρυμμένο “τυχερό φλουρί”, το οποίο, σύμφωνα με την παράδοση, φέρνει καλοτυχία στο άτομο που θα το βρει κατά το μοίρασμα της πίτας.

Η κοπή της βασιλόπιτας γίνεται αμέσως μετά τις ανταλλαγές ευχών με σεβασμό και κανόνες από τον οικοδεσπότη. Τα κομμάτια κόβονται ισόποσα και ονοματίζονται με  συγκεκριμένη σειρά. Πρώτα κόβεται το κομμάτι του σπιτιού, μετά του  Χριστού, της Παναγίας και στη συνέχεια όλων των  μελών της οικογένειας με ηλικιακή σειρά. Ακολουθούν τα κομμάτια των παραβρισκόμενων κατά ηλικία επίσης.

Οι συνταγές για τη βασιλόπιτα διαφέρουν από περιοχή σε περιοχή. Ως βασιλόπιτα χαρακτηρίζουμε το όποιο είδος πίτας συνηθίζεται σε κάθε τόπο, αρκεί να έχει κρυμμένο το «φλουρί» και να κοπεί με ευλάβεια με την νέα χρονιά. 

Η κλασσικότερη και πιο συνηθισμένη συνταγή βασιλόπιτας που την βρίσκουμε σε όλη τη χώρα είναι για  μια αφράτη γλυκιά πίτα, σαν τσουρέκι,  που με βασικά  υλικά το αλεύρι, τη μαγιά, ζάχαρη, αυγά, βούτυρο και πολλά μπαχαρικά, μοσχοβολά μαχλέπι και μαστίχα.

Μια άλλη πολύ δημοφιλής συνταγή  που επίσης φτιάχνουν σε κάθε άκρη της Ελλάδας είναι η βασιλόπιτα που θυμίζει κέικ με αρώματα από ζεστά μπαχάρια,  εσπεριδοειδή και συχνά σοκολάτα ή ζάχαρη άχνη.

Σε κάποιες περιοχές της Ελλάδας όπως σε πολλά νησιά, η βασιλόπιτα μπορεί να  είναι ένα αρωματισμένο με γλυκάνισο προζυμένιο ψωμί, πασπαλισμένο με σουσάμι ή ακόμη και ένα «λαδένιο» αρωματικό ζυμάρι.

Σε άλλες περιοχές, οι βασιλόπιτες, μπορεί να είναι αλμυρές, σκεπαστές ή όχι. Χαρακτηριστικές είναι οι κρεατόπιτες  στα χωριά της Ηπείρου και της Θεσσαλίας με φύλλο και κάθε λογής κρέας, μαζί με λαχανικά, ρύζι, ή χειροποίητα ζυμαρικά.

Από τη Θράκη έως την Κρήτη και την Πελοπόννησο, τυρόπιτες με πράσα ή με τραχανά, με φέτα ή με γιαούρτι, με ένα ή με δώδεκα φύλλα ζύμης, όσα και οι μήνες του χρόνου,  στολίζουν τα εορταστικά τραπέζια, και γύρω τους συγκεντρώνουν όλη την οικογένεια. Το σημαντικό είναι να υπάρχει μέσα το «φλουρί», και να μην λείπει κανένα μέλος της οικογένειας από το έθιμο της κοπής.