Ο ρόλος του κρασιού στη μοναστηριακή διατροφή

Το πόσο σημαντικό είναι το κρασί στην μοναστική ζωή  το καταλαβαίνουμε εύκολα από το γεγονός πως οι λέξεις οίνος και άμπελος  χρησιμοποιούνται πολύ συχνά στις θρησκευτικές παραβολές ως παραδείγματα, καθώς γίνονται και πολλές αναφορές στην Αγία Γραφή.

Ο οίνος κατέχει  σημαντικό και πολυδιάστατο ρόλο στη μοναστηριακή διατροφή, τόσο από θεολογική όσο και από διατροφική και κοινωνική σκοπιά.

Ο οίνος  και συγκεκριμένα το «νάμα» ή «άναμα» όπως αποκαλείται, είναι απαραίτητο στοιχείο της Θείας Ευχαριστίας, καθώς συμβολίζει το αίμα του  Χριστού και τη θυσία Του. Συνήθως παρασκευάζεται με ειδικό τρόπο από διαλεκτά, μαύρα σταφύλια και είναι κόκκινο και γλυκό.  Το κρασί χρησιμοποιείται σε διάφορες τελετές της ορθόδοξης εκκλησίας  όπως ο γάμος που ενισχύουν  τον πνευματικό χαρακτήρα του.

Το κρασί είναι ταυτισμένο  με τη μεσογειακή διατροφή  από την αρχαιότητα.  Η αγιορείτικη  και γενικότερα η μοναστηριακή διατροφή έχει πολλά κοινά στοιχεία με τη μεσογειακή αλλά και κάποιες διαφορές.  Οι μοναχοί στο Άγιον Όρος κατά κανόνα δεν τρώνε κρέας,  και 150 έως 180 ημέρες τον χρόνο τρώνε νηστίσιμο και αλάδωτο φαγητό. Τις ημέρες που δεν είναι νηστεία τρώνε ψάρια, γαλακτοκομικά και  αβγά.

Οι μοναχοί θεωρούν το κρασί δώρο του Θεού, το οποίο πρέπει να καταναλώνεται με ευλάβεια και μέτρο. Γι’ αυτό και επιτρέπεται η κατανάλωση  του όταν δεν υπάρχει νηστεία αλλά και στα εορταστικά γεύματα.  Το ίδιο ισχύει και για τους επισκέπτες των μονών.

Υπάρχει όμως και μια διαδικασία για το πώς θα γίνεται η πόση του οίνου, ένας κανόνας που τηρείται ως σήμερα στα μοναστήρια του Αγίου Όρους. Οι μοναχοί κάθονται  στο τραπέζι και ο ηγούμενος κρούει  ένα μικρό  κουδούνι  για να ξεκινήσει το  φαγητό και ευλογεί «την βρώσιν και την πόσιν». Λίγο αργότερα ο δεύτερος παρόμοιος ήχος σημαίνει ότι μοναχοί και επισκέπτες επιτρέπεται να πιούν. Το ίδιο κουδούνι χτυπά και για το τελείωμα του φαγητού. Κάθε γεύμα στις μονές διαρκεί περίπου 20 λεπτά με μισή ώρα ώστε οι μοναχοί να μην  ξεχαστούν με το  φαγητό και το κρασί.

Το κρασί ανέκαθεν  είχε σπουδαία θέση στη ζωή των μοναχών. Όχι μόνο στην κατανάλωση αλλά και για την καλλιέργεια του. Μέσα στους αιώνες η παραγωγή κρασιού στα μοναστήρια διατήρησε τον παραδοσιακό της τρόπο. Ειδικά τα τελευταία χρόνια σε πολλές μονές  η παραγωγή κρασιών έχει εξελιχθεί τόσο σε ποιότητα που κάποια από τα κρασιά τους είναι εξαιρετικά ανταγωνιστικά και περιζήτητα.

Το κρασί είναι δημιουργία και όπως λέει ο Ψαλμός του Δαυίδ «Οίνος ευφραίνει καρδίαν ανθρώπου» γι’ αυτό στην Ελληνική Ορθόδοξη εκκλησία έχει τον δικό του Άγιο και προστάτη. Τον Άγιο Τρύφωνα, τον προστάτη της Αμπελουργίας, η εορτή του οποίου είναι την 1η Φεβρουαρίου, όταν  αρχίζει η σημαντικότερη αμπελουργική φροντίδα που είναι το κλάδεμα.